阿公kap阿媽ê喉叫
作者：So͘, Iàn Tek （台羅會會員 ）
Chhiâng-chāi tī Kàu-hōe Kong-pò kap Tâi-bûn Thong-sìn BONG-pò hoat-piáu bûn-chiuⁿ, m̄-koh m̄ bat kā góa o̍h Pe̍h-ōe-jī ê keng-giām kap ta̍k-ke hun-hióng, tī chia kán-tan kóng tām-po̍h o̍h Pe̍h-ōe-jī ê kòe-khì. Góa sī chi̍t ê Ki-tok-tô͘, Ko-hiông tiong-hōe Lō͘-tek kàu-hōe ê hōe-iú. 1995 nî 2 goe̍h-hūn tī Ko-hiông ê Han-chû chi-siaⁿ kóng-pò tiān-tâi, thiaⁿ-tio̍h chú-chhî-jîn teh hòng-sàng: 3 goe̍h chhe 9 tī Tân, Tiat Lâm ho̍k-bū-chhù keh-piah ê Han-chû-hn̂g beh khui Tâi-gí-pan. Tong-chho͘ góa lia̍h-chò sī beh ūi-tio̍h m̄ bat Tâi-gí ê lâng só͘ khui ê Tâi-gí-pan. Keng-kòe sûn-mn̄g í-āu thiaⁿ kóng sī beh o̍h siá Tâi-gí-bûn. Góa siong-sìn chin chē lâng kap góa kāng-khoán, thiaⁿ-tio̍h beh iōng Tâi-gí siá bûn-chiuⁿ lóng ē siūⁿ-tio̍h Tâi-gí ê Hàn-jī beh án-chóaⁿ siá. It-ti̍t kàu siōng-khò ê sî chiah chai-iáⁿ sī o̍h kàu-hōe teh ēng ê Pe̍h-ōe-jī.
Góa sī Tâi-lâm Sîn-ha̍k-īⁿ Siā-hōe gián-kiù-só͘ , Tâi-gí bûn-hòa kàu-sek tē-it kî ê kiat-gia̍p-seng. In-ūi í-chêng pēng bô khui-kòe chit chióng ê Tâi-gí-pan, só͘-í bô lâng chai-iáⁿ Tâi-gí án-chóaⁿ siá. Āu--lâi chiah chai-iáⁿ sī beh kà Lô-má-jī. Kòe-khì tī kàu-hōe góa bat o̍h kòe 6 chiat ê Pe̍h-ōe-jī. In-ūi hit ê sî-chūn bô chō͘-kàu, Tīⁿ, Jî Gio̍k bo̍k-su kóng, góa ū o̍h kòe POJ m̄-bián tha̍k chho͘-kip-pan, ti̍t-chiap tha̍k tiong-kip-pan. Lēng-gōa koh pun 5 ê chho͘-kip-pan ê ha̍k-seng hō͘ góa kà. Che sī góa tē-it pái kà lâng Tâi-gí. Góa ná kà chho͘-kip-pan ê ha̍k-seng ná o̍h tiong-kip-pan ê khò-têng. Sui-bóng chin sin-khó͘ m̄-koh ná kà ná o̍h chìn-pō͘ chin kín. Góa kan-na o̍h 6 tiám-cheng ê POJ tō ti̍t-chiap tha̍k tiong-kip-pan, chi̍t pái tō khó-chhì thong-kòe, chi̍t kiat-gia̍p tō siū iau-chhiáⁿ kàu Hōng-soaⁿ Hu̍t-kàu Liân-siā kà Tâi-gí. Che sī góa o̍h Tâi-gí ê kán-kài.
Góa tòa tī Ko-hiông-chhī Lō͘-tek-khu ê chng-kha só͘-chāi. Kòe-khì ê Tâi-oân siā-hōe ū chin chē lâng m̄ bat Hàn-jī. Só͘-í lāu-chi̍t-pòe ê a-kong kap a-má ūi-tio̍h beh tha̍k Sèng-keng kap gîm Sèng-si, lóng chin jīn-chin teh o̍h POJ. M̄-koh chit-má ê tiong-liân-lâng, í-keng chiām-chiām hòng-khì chin súi ê pē-bó-ōe. Siàu-liân gín-á kèng-ka bô ài kóng ka-tī ê pē-bó-ōe. Bó-gí tī Tâi-oân siā-hōe, sīm-chì tī Tiúⁿ-ló Kàu-hōe iā chiām-chiām sit-lo̍h. Kiám kóng che chiū sī Lí, Teng Hui chêng chóng-thóng só͘ kóng, “Tâi-oân-lâng ê pi-ai.” Chú-tiuⁿ Tâi-oân to̍k-li̍p sī lán ê goān-bāng. Kiàn-li̍p chi̍t ê sin koh to̍k-li̍p ê kok-ka, iā sī Tiúⁿ-ló Kàu-hōe ê chú-tiuⁿ. Góa tiāⁿ-tiāⁿ teh siūⁿ siat-sú ū chi̍t ji̍t Tâi-oân chin-chiàⁿ to̍k-li̍p, lán kiám beh koh kè-sio̍k iōng Pak-kiaⁿ-gí chòe lán î-it ê kok-gí? Kiám beh koh kè-sio̍k iōng Tiong-kok-jī chòe lán î-it ê bûn-jī? Kòe-khì Tiong-kok Kok-bîn-tóng chèng-koân tāi-le̍k thê-chhiòng kok-gí (Pak-kiaⁿ-gí), in-ūi kóng “hong-giân” sī bô chúi-chún--ê. Liân Tiong-kok ê Pak-kiaⁿ chèng-koân lóng m̄ káⁿ kóng Pak-kiaⁿ-gí sī kok-gí. Tiong-kok kiò-chò Phó͘-thong-ōe. Kòe-khì Tâi-oân ê Kok-bîn-tóng chèng-hú pēng bô thóng-tī kàu Tiong-kok. In soah kā Pak-kiaⁿ-gí tòng-chò sī lán ê kok-gí. Che tàu-té sī siáⁿ tō-lí？
Góa sī chi̍t ê tī Tâi-oân chhut-sì tōa-hàn ê Tâi-oân gín-á. Chū sè-hàn tha̍k-chheh lāu-su tō kiông-pek ta̍k-ke ài kóng Pak-kiaⁿ-gí, put-chún tī ha̍k-hāu kóng bó-gí! Nā-bô, chiàu kui-tēng tio̍h-ài hoa̍t-chîⁿ, sīm-chì ài kòa káu-pâi-á. Ū chi̍t pái góa ê a-bó khì ha̍k-hāu chhōe--góa, i bô tha̍k-chheh mā bē-hiáu kóng Pak-kiaⁿ-gí, góa tong-jiân iōng bó-gí kap i kau-tâm. Ū tông-o̍h khì kā lāu-su pò-kò, kóng góa kóng “hong-giân”, hāi góa hō͘ lāu-su hoa̍t khiā. Chin sī kiò thiⁿ thiⁿ bē ìn, kiò tē tē bô siaⁿ. In-ūi sè-hàn góa iáu-bōe sìn Siōng-tè, só͘-í m̄ chai-iáⁿ thang khàu lōa Siōng-tè.
Góa tùi siàu-liân tō chìn-ji̍p kun-sū ha̍k-hāu tha̍k-chheh, sǹg--lâi iā sī chia̍h Kok-bîn-tóng ê ni-chúi tōa-hàn--ê. Kòe-khì iā sī Kok-bîn-tóng ê tâu-phiò pō͘-tūi, it-ti̍t kàu thè-ngó͘ hôe-hiong chiah chai-iáⁿ, kòe-khì siū chióng-chióng ê gû-lōng. Chit-má hoán-hóe iáu ē-hù. Chòe-āu góa beh sêng-khún pài-thok ta̍k-ke, Chú lāi ê bo̍k-tióng hiaⁿ-ché í-ki̍p só͘-ū chòe lâng pē-bú--ê ài tiōng-sī Siōng-tè sù hō͘--lán ê pē-bó-ōe, chhiáⁿ ta̍k-ke ióng-kám khiā--khí-lâi, kái-chō Tâi-oân siā-hōe. Siat-sú lán nā kè-sio̍k iōng Pak-kiaⁿ-gí chòe lán ê kok-gí, iōng Hàn-jī lâi siá Tâi-bûn, ū chi̍t ji̍t Tiong-kok beh pèng-thun Tâi-oân chiū lí-só͘-tong-jiân! Lán ê chó͘-sian í-keng teh âu-kiò! Tâi-oân-lâng lí tī tó-ūi? Kín lâi kiù--góa! Thiàⁿ-sioh Tâi-oân m̄ sī iōng chhùi kóng. Chit-má èng-kai hù-chhut hêng-tōng lâi o̍h PE̍H-ŌE-JĪ, hō͘ lán ê āu-chi̍t-tāi ē-hiáu thiaⁿ, ē-hiáu kóng, ē-hiáu tha̍k, ē-hiáu siá lán ê pē-bó-ōe. Lô-má-jī kán-tan koh hó o̍h. (Góa ū nn̄g ê sè-kiáⁿ tùi tha̍k kok-bîn sió-ha̍k khai-sí, in lóng ē-hiáu siá Tâi-gí Lô-má-jī.)
台灣羅馬字協會
#台羅會交流道 專欄，本文使用白話字。
戶名：財團法人李江却台語文教基金會
電匯：123-20-050514-2
華南銀行士林分行活儲
戶名：財團法人李江却台語文教基金會
