Tâi-oân ê Tōa Lé
作者：陳雷
（本文是漢羅合用kap全羅馬字一段一段對照）
台灣人真gâu做生理，全世界走透透。真少ê人口開發真大ê世界市場。Che m̄是近代chiah有ê成就。Kā你講你也m̄信，che是chēng古早古早就有ê傳統，生tī台灣人遺傳ê基因內底。
Tâi-oân-lâng chin gâu chò-seng-lí, choân sè-kài cháu thàu-thàu. Chin chió ê jîn-kháu khai-hoat chin tōa ê sè-kài chhī-tiûⁿ. Che m̄ sī kīn-tāi chiah ū ê sêng-chiū. Kā lí kóng lí iā m̄ sìn, che sī chēng kó͘-chá-kó͘-chá tō ū ê thoân-thóng, seⁿ tī Tâi-oân-lâng ûi-thoân ê ki-in lāi-té.
最近Australia政府tī台灣辦一个展覽會，展覽in原住民真出名ê樹皮畫。強調Australia原住民kap台灣原住民共同ê傳統根源。樹皮畫ê圖案kap內容故事是Australia原住民五萬冬無斷ê傳統。所用ê樹皮大部份是鹿仔樹皮。Chit款樹英語叫做paper mulberry（紙桑），學名Broussonetia papyrifera。太平洋南島血統ê族群真重要ê樹仔，樹皮普遍用來做衫。所以伊ê分佈真闊。但是chit款樹無法度家己結子生湠，一定tio̍h靠人搬徙。
Chòe-kīn Australia chèng-hú tī Tâi-oân pān 1 ê tián-lám-hōe, tián-lám in goân-chū-bîn chin chhut-miâ ê chhiū-phôe-ōe. Kiông-tiāu Australia goân-chū-bîn kap Tâi-oân goân-chū-bîn kiōng-tông ê thoân-thóng kin-goân. Chhiū-phôe-ōe ê tô͘-àn kap lāi-iông kò͘-sū sī Australia goân-chū-bîn 5 bān tang bô tn̄g ê thoân-thóng. Só͘ iōng ê chhiū-phôe tōa-pō͘-hūn sī lo̍k-á-chhiū phôe. Chit khoán chhiū Eng-gú kiò-chò paper mulberry (chóa-sng), ha̍k-miâ Broussonetia papyrifera. Thài-pêng-iûⁿ lâm-tó hiat-thóng ê cho̍k-kûn chin tiōng-iàu ê chhiū-á, chhiū-phôe phó͘-phiàn iōng lâi chò saⁿ. Só͘-í i ê hun-pò͘ chin khoah. Tān-sī chit khoán chhiū bô-hoat-tō͘ ka-tī kiat-chí seⁿ-thoàⁿ, it-tēng tio̍h khò lâng poaⁿ-sóa.
台灣中央研究院有一篇真心適ê研究。根據DNA ê分析證明台灣、中國、東南亞洲kap南太平洋各地ê鹿仔樹有一个單一共同ê根源：台灣。Lóng是最初ùi台灣hō͘人帶出去生湠--ê。是台灣 hō͘南太平洋，甚至Australia ê禮物。
Tâi-oân Tiong-iong Gián-kiù-īⁿ ū 1 phiⁿ chin sim-sek ê gián-kiù. Kin-kù DNA ê hun-sek chèng-bêng Tâi-oân, Tiong-kok, Tang-lâm-a-chiu kap Lâm Thài-pêng-iûⁿ ê lo̍k-á-chhiū ū 1 ê tan-it kiōng-tông ê kin-goân: Tâi-oân. Lóng sī chòe-chho͘ ùi Tâi-oân hō͘ lâng tòa chhut-khì seⁿ-thoàⁿ--ê. Sī Tâi-oân hō͘ Lâm Thài-pêng-iûⁿ, sīm-chì Australia ê lé-bu̍t.
過去beh 20冬語言學家ê研究顯示，tī南太平洋26,000公里闊，ùi西爿Madagascar到東爿Easter島，ùi北爿Hawaii到南爿New Zealnd ê範圍內，南島系語言（1,274種）ē-sái分類做十大枝（branch）。其中九大枝限tī台灣原住民。賰--ê、台灣以外ê範圍，所用ê南島語言屬另外單獨一枝。
Kòe-khì beh 20 tang gú-giân ha̍k-ka ê gián-kiù hián-sī, tī Lâm Thài-pêng-iûⁿ 26,000 kong-lí khoah, ùi sai-pêng Madagascar kàu tang-pêng Easter-tó, ùi pak-pêng Hawaii kàu lâm-pêng New Zealand ê hoān-ûi lāi, Lâm-tó-hē gú-giân (1,274 chióng) ē-sái hun-chò 10 tōa ki (branch). Kî-tiong 9 tōa ki hān tī Tâi-oân goân-chū-bîn. Chhun--ê, Tâi-oân í-gōa ê hoān-ûi, só͘ iōng ê Lâm-tó gú-giân sio̍k lēng-gōa tan-to̍k 1 ki.
結論是差不多五千冬前，蹛tī台灣ê一枝住民開始ǹg南移民，先到Philippines，然後tī過--來幾千冬內，靠in優勢ê行海技術，漸漸湠開到規个南太平洋。Chit个中間，kā in ê語言、技術、工具、食物、鹿仔樹……帶去新到ê所在。Chia--ê是台灣hō͘世界ê禮物。
Kiat-lūn sī chha-put-to 5,000 tang chêng, tòa tī Tâi-oân ê 1 ki chū-bîn khai-sí ǹg lâm î-bîn, seng kàu Philippines, jiân-āu tī kòe--lâi kúi chheng tang lāi, khò in iu-sè ê kiâⁿ-hái ki-su̍t, chiām-chiām thòaⁿ-khui kàu kui-ē Lâm Thài-pêng-iûⁿ. Chit ê tiong-kan, kā in ê gú-giân, ki-su̍t, kang-kū, si̍t-bu̍t, lo̍k-á-chhiū... tòa khì sin kàu ê só͘-chāi. Chia--ê sī Tâi-oân hō͘ sè-kài ê lé-bu̍t.
對lán來講，台灣ê原住民上重要ê禮物留tī台灣。70至80 pha ê台灣人有in ê基因DNA。Che就是蹛tī台灣六、七千年ê住民hō͘--lán ê大禮。
Tùi lán lâi kóng, Tâi-oân goân-chū-bîn siōng tiōng-iàu ê lé-bu̍t lâu tī Tâi-oân. 70 chì 80 pha ê Tâi-oân-lâng ū in ê ki-in DNA. Che tō sī tòa tī Tâi-oân 6, 7 chheng nî ê chū-bîn hō͘--lán ê tōa lé.
