日本ê太空探查機Ha-iá-bú-sah 2號
作者：Tân Ui-lûn
“Che sī Siōng-Chú ê chok-ûi; lán khòaⁿ--khí-lâi kám-kak chin kî-biāu.”
(Si-Phian:118, 23)
Tī 2020 nî-té, thian-bûn kài kap thài-khong kho-ki kài ū 2 kiāⁿ tiōng-iàu ê tāi-chì. 1 kiāⁿ sī Tiong-kok hoat-siā thài-khong-chûn (嫦娥5號) teng-lio̍k Goe̍h-kiû. “Jîn-lūi teng-lio̍k Goe̍h-kiû” sī Bí-kok kap So͘-liân tī 60 nî chêng tō chò--kòe ê tāi-chì, sian-chìn ê kok-ka tùi Goe̍h-kiû í-keng ū siong-tong ê gián-kiù kap liáu-kái, sui-jiân Tiong-kok tī hia phòng-hong, tùi gōa soan-thoân kah ká-ná ē poe-thiⁿ-chǹg-tē, m̄-koh ki-pún-siōng, tāi-ke chiong i jīn-tēng chò Tiong-kok thài-khong bú-le̍k kap ki-su̍t ê chìn-tián.
Lēng-gōa 1 kiāⁿ chiū sī Ji̍t-pún ê thài-khong thàm-cha-ki (小惑星探査機) Ha-iá-bú-sah 2 hō (はやぶさ 2, Hayabusa 2, 隼鳥2號), chiong tī gōa-thài-khong sió-he̍k-chhiⁿ (asteroid, 小惑星, 小行星) 1 ê bu̍t-chit kiàn-pún, sàng tńg-lâi Tē-kiû, hō͘ lán ē-tàng tùi sèⁿ-miā ê khí-goân kap ú-tiū ê hêng-sêng, ū khah chhim ê gián-kiù kap jīn-bat. Lēng-gōa 1 hong-bīn, Bí-kok ê NASA bat ū-chhek bī-lâi kúi 10 tang lāi, ū khó-lêng hoat-seng sió-he̍k-chhiⁿ lòng-tio̍h Tē-kiû ê sū-kiāⁿ, khióng-kiaⁿ ē chō-sêng jîn-lūi tiōng-tāi ê chai-ē. Ha-iá-bú-sah 2 hō ê sêng-kong, tùi kái-koat chit ê būn-tê, mā tòa-lâi sin ê hi-bāng.
Ha-iá-bú-sah 2 hō ê jīm-bū sī tùi gōa-thài-khong ê Liông-kiong-chhiⁿ (リュウグウ, 竜宮, 162173 Ryugu) chìn-hêng tiâu-cha, tông-sî mā sīn-sòa ó͘ chi̍t-kóa soa-chio̍h kiàn-pún, sàng tńg-lâi Tē-kiû gián-kiù. Liông-kiong-chhiⁿ sui-jiân kiò-chò chhiⁿ, m̄-koh i chí-sī 1 lia̍p phû tī thài-khong-tiong ê tōa chio̍h-thâu, lán seng lâi chham-khó chi̍t-kóa ki-pún chu-liāu:
1. Liông-kiong-chhiⁿ ê pêng-kin ti̍t-kèng (平均直徑) 0.7 kong-lí (km), chí-ū Goe̍h-kiû ê 1/3475 (Goe̍h-kiû 3,474 kong-lí);
2. Liông-kiong-chhiⁿ kah Tē-kiû siōng kīn ê kū-lî, chha-put-to sī 3 ek kong-lí; siong-tùi chi hā, Goe̍h-kiû kah Tē-kiû ê kū-lî chí-ū 38.4 bān kong-lí nā-niā. Nā chiong thé-chek (體積) ê tōa-sè khó-lū--ji̍p-lâi, siong-tùi ê kū-lî chha chhiau-kòe 5 bān pōe. Chit pái Ha-iá-bú-sah 2 hō lâi-hôe si̍t-chè poe--kòe ê kū-lî, chhiau-kòe 52 ek kong-lí.
3. Liông-kiong-chhiⁿ pún-sin sī 1 lia̍p tōa chio̍h-thâu, i ê piáu-bīn bô siáⁿ-mih thô͘-soa kap pêⁿ-tē, ē-tàng hō͘ thàm-cha-ki kàng-lo̍h ê só͘-chāi hui-siông iú-hān, chhōe-lâi-chhōe-khì, chí-ū 1 tè chha-put-to ti̍t-kèng 6 kong-chhioh ê só͘-chāi, bián-kióng ē-tàng kàng-lo̍h.
Àn-chiàu téng-bīn ê chu-liāu, lán ē-tàng chai-iáⁿ chit pái ê jīm-bū sī hui-siông khùn-lân.
Chêng-āu ê Keng-kòe
Tī 2014/12/3 hoat-siā liáu-āu, kàu 2018/6/27 poe kàu Liông-kiong-chhiⁿ téng-bīn 20 kong-lí ê só͘-chāi, khai-sí sûn-cha koan-chhat; tī 2018/9/21 pàng-hē 2 tâi sûn-lô-chhia (探査ローバー, rover), sêng-kong teng-lio̍k Liông-kiong-chhiⁿ, choân sè-kài mā thàu-kòe chit 2 tâi sûn-lô-chhia, tē-1 pái khòaⁿ-tio̍h Liông-kiong-chhiⁿ ê chin-si̍t iáⁿ-siōng.
Tī chit 2 tâi sûn-lô-chhia si̍t-chè tiâu-cha liáu-āu, Ha-iá-bú-sah 2 hō tī 2019/2/22, tē-1 piàn chèng-sek teng-lio̍k Liông-kiong-chhiⁿ sêng-kong. Khai-sí siu-chi̍p Liông-kiong-chhiⁿ piáu-bīn ê soa-chio̍h kiàn-pún. Sûi-āu, chiū koh poe lī-khui Liông-kiong-chhiⁿ ê lio̍k-tē, kè-sio̍k tī pòaⁿ-khong-tiong sûn-cha, chún-pī tē-2 piàn chò khah chhim-ji̍p ê lāi-pō͘ chhái-chi̍p.
Tī 2019/4/5, Ha-iá-bú-sah 2 hō hoat-siā 1 lia̍p chhin-chhiūⁿ chà-tôaⁿ ê mi̍h-kiāⁿ, kā Liông-kiong-chhiⁿ ê tē-bīn, chà-chhut 1 ê tōa khang, hō͘ Ha-iá-bú-sah 2 hō ē-tàng tùi Liông-kiong-chhiⁿ ê lāi-pō͘ lâi chhái-chi̍p soa-chio̍h kiàn-pún.
2019/7/11, Ha-iá-bú-sah 2 hō tē-2 piàn teng-lio̍k Liông-kiong-chhiⁿ, tùi chà-tôaⁿ só͘ chà-khui ê hit khang, lâi chhái-chi̍p lāi-pō͘ ê soa-chio̍h kiàn-pún. Jiân-āu tī 2019/8/26 chiong só͘ chhái-chi̍p ê kiàn-pún khip ji̍p-khì 1 ê te̍k-sû ê kha-phú-sé-luh (カプセル, capsule, 膠囊) lāi-té. Kàu sî-chūn, chit ê kha-phú-sé-luh ē tan-to̍k sàng tńg-lâi Tē-kiû.
Tī 2020/12/5, Ha-iá-bú-sah 2 hō tī lī-khui Tē-kiû 20 bān kong-lí ê thài-khong-tiong, chiong chit ê kha-phú-sé-luh hun-lī, tī múi-bió chhiau-kòe 12 kong-lí ê sok-tō͘, un-tō͘ chhiau-kòe 3,000 tō͘ ê chōng-thài hā, chiong kha-phú-sé-luh sàng tńg-lâi Tē-kiû. Jiân-āu, Ha-iá-bú-sah 2 hō koh-chài kè-sio̍k i sin ê jīm-bū, ū-tēng tī 2031/7, poe kàu lēng-gōa 1 lia̍p koh-khah sè-lia̍p ê sió-he̍k-chhiⁿ (1998 KY26), chò chìn-chi̍t-pō͘ ê koan-chhat. (Ū gián-kiù chí-chhut chit lia̍p 1998 KY26, ū khó-lêng tùi Tē-kiû chō-sêng ui-hia̍p.2)
2020/12/6, chit ê kha-phú-sé-luh chiàu kè-ōe sūn-lī kàng-lo̍h tī Ò-chiu (オーストラリア, Australia, 澳洲), chhòng-hā jîn-lūi sin ê thài-khong kì-lo̍k.
Ha-iá-bú-sah 2 hō chhòng-hā ê kì-lo̍k, lán ē-tàng iōng ē-kha kúi tiám lâi soat-bêng:
1. Tē-kiû jîn-lūi tē-1 pái tùi gōa-thài-khong ê chhiⁿ hoat-siā chà-tôaⁿ, chō-sêng jîn-chō ê kheⁿ-tōng. Chit ê kí-tōng, mā ū lâng teh kún-sńg-chhiò kóng, che sī lán Tē-kiû-lâng tùi gōa-chhiⁿ-lâng (外星人) hoat-tōng kong-kek.
2. Lī-iōng ki-khì-lâng tùi sió-he̍k-chhiⁿ chìn-hêng î-tōng ê thàm-chhek (í-chêng kan-na ū tēng-tiám ê thàm-chhek).
3. Tùi kāng 1 lia̍p sió-he̍k-chhiⁿ, pàng-hē 2 ê í-siōng ê ki-khì-lâng lâi chìn-hêng thàm-chhek.
4. Kāng 1 tâi thài-khong-ki, tùi kāng 1 lia̍p sió-he̍k-chhiⁿ, chìn-hêng 2 piàn bô-kāng só͘-chāi ê teng-lio̍k.
5. Tī ū-tēng bo̍k-piau ê 60 kong-hun (cm) hoān-ûi lāi, teng-lio̍k sêng-kong, chún-khak-tō͘ phah-phòa í-óng ê kì-lo̍k.
6. Tùi gōa-thài-khong ê thian-thé (天體) chìn-hêng tē-hā chu-goân ê thàm-cha.
7. Hoat-siā 2 lia̍p í-siōng ê sió-hêng jîn-chō ōe-chhiⁿ, sêng-kong tī sió-he̍k-chhiⁿ ê kúi-tō (軌道) siōng, ún-tēng kiâⁿ-se̍h.
Chit pái Ha-iá-bú-sah 2 hō ê sêng-kong, tû-liáu hián-sī Ji̍t-pún ê kho-ha̍k chúi-chún í-gōa, mā tāi-piáu lán jîn-lūi khai-sí ū lêng-le̍k, lâi chhú-lí thài-khong-tiong chi̍t-kóa sió-he̍k-chhiⁿ lòng-tio̍h Tē-kiû ê būn-tê. Lán iā ǹg-bāng Ha-iá-bú-sah 2 hō ē-tàng kè-sio̍k sūn-lī poe-hiòng āu 1 ê bo̍k-piau – 1998 KY26 sió-he̍k-chhiⁿ, chiong i ê koan-chhat kap hoat-hiān, sàng tńg-lâi Tē-kiû, tùi pó-hō͘ jîn-lūi kap Tē-kiû, chò-chhut koh-khah tōa ê kòng-hiàn.
