Siáⁿ-mi̍h Sī Tâi-oân Bûn-ha̍k?
作者：陳 雷
Chit个問題愛寫文學kap愛讀文學ê人tiāⁿ-tiāⁿ ē問--著。不過beh討論「啥mi̍h是台灣文學」進前，需要先問：「啥mi̍h是文學？」
Chit ê būn-tê ài siá bûn-ha̍k kap ài tha̍k bûn-ha̍k ê lâng tiāⁿ-tiāⁿ ē mn̄g--tio̍h. Put-kò beh thó-lūn “siáⁿ-mi̍h sī Tâi-oân bûn-ha̍k” chìn-chêng, su-iàu seng mn̄g: “siáⁿ-mi̍h sī bûn-ha̍k?”
我想，上直接ê答案應該是：「文學是語言ê藝術。」親像音樂是聲音聽覺ê藝術，畫圖是目睭視覺ê藝術。Chia-ê藝術是用來表達人ê生活、感情kap感想。所以文學ē-sái講是「表達lán人生活、感情、感想ê語言ê藝術。」
Góa siūⁿ, siōng ti̍t-chiap ê tap-àn eng-kai sī: “bûn-ha̍k sī gú-giân ê gē-su̍t.” Chhin-chhiūⁿ im-ga̍k sī siaⁿ-im thiaⁿ-kak ê gē-su̍t, ōe-tô͘ sī ba̍k-chiu sī-kak ê gē-su̍t. Chia-ê gē-su̍t sī iōng lâi piáu-ta̍t lâng ê seⁿ-oa̍h, kám-chêng kap kám-sióng. Só͘-í bûn-ha̍k ē-sái kóng sī “piáu-ta̍t lán-lâng seⁿ-oa̍h, kám-chêng, kám-sióng ê gú-giân ê gē-su̍t.”
Ùi chit个定義出發，án-ne「台灣文學」應該就是「台灣語言ê藝術」，也就是「用台灣語言來表達lán人ê生活、感情、感想ê藝術。」
Ùi chit ê tēng-gī chhut-hoat, án-ne “Tâi-oân bûn-ha̍k” eng-kai tō sī “Tâi-oân gú-giân ê gē-su̍t”, iā tō sī “iōng Tâi-oân gú-giân lâi piáu-ta̍t lán-lâng ê seⁿ-oa̍h, kám-chêng, kám-sióng ê gē-su̍t.”
「啥mi̍h是台灣語言？」我想，台灣語言應該是「台灣某一个族群共同生活所使用ê語言。」比如台語、客語、Amis語、 Atayal語種種。
“Siáⁿ-mi̍h sī Tâi-oân gú-giân?” Góa siūⁿ, Tâi-oân gú-giân eng-kai sī “Tâi-oân bó͘ 1 ê cho̍k-kûn kiōng-tông seⁿ-oa̍h só͘ sú-iōng ê gú-giân.” Pí-jû Tâi-gú, Kheh-gú, Amis-gú, Atayal-gú chióng-chióng.
Chit-má tī台灣流行ê Băn-tá-lín話（Mandarin）， m̄是台灣族群原本ê生活語言。伊是中國侵略者霸占台灣以後，用暴力強制hō͘台灣人ê外來語，同時也koh-khah是台灣原地語言ê殺手。所以理路兼道義上講，lán無認定伊是台灣語言。
Chit-má tī Tâi-oân liû-hêng ê Băn-tá-lín-ōe (Mandarin), m̄ sī Tâi-oân cho̍k-kûn goân-pún ê seⁿ-oa̍h gú-giân. I sī Tiong-kok chhim-lio̍k-chiá pà-chiàm Tâi-oân í-āu, iōng po̍k-le̍k kiông-chè hō͘ Tâi-oân-lâng ê gōa-lâi-gú, tông-sî iā koh-khah sī Tâi-oân goân-tē gú-giân ê sat-chhiú. Só͘-í lí-lō͘ kiam tō-gī siōng kóng, lán bô jīn-tēng i sī Tâi-oân gú-giân.
有人問：「用Băn-tá-lín話寫ê文學kám是台灣文學？」根據頂面所講ê理由，伊m̄是台灣文學。因為論真到尾--來，Băn-tá-lín話寫ê文學是Băn-tá-lín話ê藝術，he是一種中國話ê藝術，m̄是台灣語言ê藝術，所以m̄是台灣文學。上極ke，he是tī台灣產生ê殖民者語言ê文學niā-niā。
Ū lâng mn̄g: “Iōng Băn-tá-lín-ōe siá ê bûn-ha̍k kám sī Tâi-oân bûn-ha̍k?” Kin-kì téng-bīn só͘ kóng ê lí-iû, i m̄ sī Tâi-oân bûn-ha̍k. In-ūi lūn-chin kàu-bóe--lâi, Băn-tá-lín-ōe siá ê bûn-ha̍k sī Băn-tá-lín-ōe ê gē-su̍t, he sī 1 chióng Tiong-kok-ōe ê gē-su̍t, m̄ sī Tâi-oân gú-giân ê gē-su̍t, só͘-í m̄ sī Tâi-oân bûn-ha̍k. Siōng ke̍k-ke, he sī tī Tâi-oân sán-seng ê si̍t-bîn-chiá gú-giân ê bûn-ha̍k niā-niā.
（本文是漢羅合用kap全羅馬字一段一段對照）
