文學tháu放 文學九九
作者：Khó͘ Pōe-bín （台羅會會員）
•Bûn-bu̍t Koan-chèng gî-sek
Chiâⁿ-chò chi̍t-ê phok-bu̍t-koán, Tâi-oân Bûn-ha̍k-koán siōng iàu-kín ê khang-khòe chi it, tō-sī bûn-ha̍k bûn-bu̍t ê tián-chông.
Bûn-ha̍k-koán m̄-nā iàu-ì bûn-bu̍t ê siu-chi̍p kap siu-ho̍k, kēng-ka iàu-ì koan-chèng-chiá ê sìn-jīm kap thiàⁿ-thàng. Ta̍k-nî Bûn-ha̍k-koán chò seⁿ-ji̍t, lóng ē te̍k-pia̍t chò chit ê koan-chèng gî-sek, kám-siā chē-chē ka-sio̍k koah-thiàⁿ, goān-ì chiong chhiú-thâu sim-tiong tin-kùi ê pó-pòe kau-tài hō͘ Bûn-ha̍k-koán. Kin-nî í Chiong E̍k-jîn, Lîm Thoân-chhiu, Lū Chó-kî, kap Chhòa Pôe-hóe ê bûn-bu̍t koan-chèng-chiá ûi chú, iau-chhiáⁿ ka-sio̍k lâi Tâi-lâm chiap-siū kok-ka ê tì-ì. Hiān-chú-sî káu-cha̍p-káu hòe ê Jī-chhit Pō͘-tūi Pō͘-tūi-tiúⁿ Chiong E̍k-jîn, chhin-sin chhut-se̍k gî-sek, kā i kò-jîn ê chhiú-kó kau hō͘ Tâi-bûn-koán, hi-bāng thè Tâi-oân ê bûn-sú gián-kiù kòng-hiàn sim-le̍k.
•Kim-kong Siám-sih Ián-chhiùⁿ-hōe
“Chhòng-lêng”, ì-sù kóng sī-tōa-lâng ê cheng-sîn bô siū hòe-sò͘ ê hān-chè, khì chhòng-chō in chhut-tioh ê tē jī jîn-seng. Ē-pō͘-tiûⁿ ê im-ga̍k-hōe, te̍k-pia̍t lia̍h “Chhòng-lêng” chò chú-tê, iau-chhiáⁿ Tâi-lâm Ka-lí ê Chiang-chiu Siā-khu Hoat-tián Hia̍p-hōe, kap Pîn-tong Kaviyangan Bûn-hòa Kiān-khong-chām ê sī-tōa-lâng lâi tián-chhiú-lō͘, khòaⁿ-māi-á siáⁿ-hòe hō-chò lú oa̍h lú ū oa̍h-la̍t! Chiat-bo̍k an-pâi ā chhiùⁿ 1929 nî Bûn-hòa-hia̍p-hōe sî-kî iû Chhòa Pōe-hóe chhòng-chok ê “Lán Tâi-oân”, ā chhiùⁿ Paiwan ê kó͘-tiāu, kiam-kò͘ le̍k-sú, bûn-hòa, chok-kûn ê iōng-ì.
•Hú-siâⁿ Kî-hoàn Sian-koài Chhut-sûn: Lâi se̍h Sió-hong-sîn
Pah-tang chêng, Khó͘ Piáⁿ-teng siá “Sió Hong-sîn”, kā Tâi-lâm Hú-siâⁿ chò bú-tâi, tùi Sió-siōng-tè tǹg o͘-se-bō ōaⁿ niû-chháu, soah hō͘ Chhian-lí-gán chián-kiáu kā chîⁿ su-liáu-liáu khai-sí kóng-khí, kā chiòng-sîn chiòng-sian chiòng-iau-koài ká-ká--ji̍p-lâi. Sian-koài tāi-chiàn, chhá kah kui-ê Hú-siâⁿ jia̍t-phut-phut.
Bóe-àm-á ê tōa-chhut tō-sī chit chhut Hú-siâⁿ Kî-hoàn Sian-koài Chhut-sûn.
Tâi-oân Bûn-ha̍k-koán iau-chhiáⁿ Ke-sái-tîn Bú-tō Kio̍k-tiûⁿ, Chheng-hôa-koh Chiu-iū-bêng Chiáng-tiong Kio̍k-thoân kap Tām-chúi Lâm-pak-hian phòe-ha̍p ián-chhut, chioh chit-ê ki-hōe kóng-sîn lāng-kúi. Iau-chhiáⁿ bîn-chiòng chng chò Tâi-oân-kúi, koh sàng lí iau-koài chhùi-am kap bīn-kin.
Kiâⁿ-ta̍h oa̍h-tāng iû Pò͘-tē-hì chò ín, tùi Tâi-bûn-koán tōa-mn̂g chhut-hoat, iân-lō͘ gia̍h kúi-pâi, lāng-liông, khà-lô, pûn ta̍h-ti, chhōa tōa-lâng gín-á khì Khong-chú-biō lia̍h-iau. Lia̍h--tio̍h ê ku-chiaⁿ, Ku-lêng Sèng-bió, Lûi-chìn-chú téng-téng chiòng-sîn, lóng piàn-chò liâm-piⁿ tâi-á-téng ê bú-chiá.
Sian-koài tāi-chiàn, kah-bú sio-sat. Tōa-lâng gín-á lóng khòaⁿ kah sim-sek kah.
•Báng-á Tiān-iáⁿ-īⁿ
Báng-á Tiān-iáⁿ-īⁿ pàng “Taivalu: Tîm-boa̍t chi Tó”, sī chi̍t ki iû Pangcah ê Lungnan Isak Fangas kàm-chè, N̂g Sìn-iâu tō-ián phah ê kì-lo̍k-phìⁿ. Chit-ki phìⁿ chhōa koan-chiòng khòaⁿ Pat-pat Hong-chai siàn--kòe ê Tâi-oân, kap lâng-kóng khó-lêng siōng-chá phàng-kìⁿ ê Tài-pêng-iûⁿ tó-sū-kok Tuvalu. Phìⁿ-á chioh kau-ōaⁿ kiàⁿ-thâu ê lō͘-sò͘, thàm-thó khì-hāu kái-piàn kap khoân-kéng gûi-ki tùi sè-kan-lâng seng-chûn ê éng-hióng. Sui-bóng sī 10 tang chêng ê kì-lo̍k-phìⁿ, tī choân-sè-kài loán-hòa būn-tê lú-lâi-lú chia̍h-la̍t ê chit-chūn, iû-goân ta̍t-ti̍t lâng kéng-kak.
•Bûn-ha̍k Tháu-pàng Seng-oa̍h Chhī-á
Chi̍t-pêng tah hì-tâi poaⁿ pò͘-tē-hì, thiàu koa-bú-kio̍k; chi̍t-pêng chò Báng-á Tiān-iáⁿ-īⁿ, tah bō͘ pàng kì-lo̍k-phìⁿ. Bûn-ha̍k-koán sì-kho͘-liàn-tńg iáu-ū pâi kui-kang ê Bûn-ha̍k Tháu-pàng Chhī-á. 60 kúi-ê te̍k-se̍k tàⁿ-á-ūi chò-hóe lâi tàu-chhī. Chia̍h--ê, lim--ê, iōng--ê, chhēng--ê, ia̍h-ū bē lí-liām--ê. Tâi-gí Tâi-bûn liân-ha̍p táⁿ-á, chi̍t-khùn-kàu lâi 10 tàⁿ, kā bûn-ha̍k-koán tàu chò seⁿ-ji̍t m̄-táⁿ-kín, a chio ta̍k-ke tàu-tīn lâi kóng Tâi-gí, o̍h Tâi-bûn. Hō͘ che chhī-á ke chin-chē pún-thó͘ ê siaⁿ-sàu.
Chē-chē chiong Tâi-oân iàu-sò͘ pau-ji̍p siong-phín ê mi̍h-á, kiat-ha̍p kok-chióng chhòng-ì kap mûi-châi, ngó͘-hoe-cha̍p-sek ê tàⁿ-á, tu̍t-hiān Tâi-oân ê bûn-ha̍k, bûn-hòa kap gí-giân ê oa̍h-le̍k.
Thiaⁿ-kóng tiong-tô͘ ê mo͘-chhái oa̍h-tāng, ā-ū Bûn-ha̍k-koán chhut-phín ê “Súi ah! Hó ah! Lán Tâi-oân!”phah-chiáu-bō-á, kap bûn-chheng-bī kài tāng ê sè-kâi kha-báng. M̄-chai lín ū thiu--tio̍h-bô?
#台羅會交流道 專欄，本文使用白話字。
戶名：財團法人李江却台語文教基金會
電匯：123-20-050514-2
華南銀行士林分行活儲
戶名：財團法人李江却台語文教基金會
