Margimusu, Ē飛ê藍寶石！
本專欄「台羅會交流道」ê稿由台灣羅馬字協會提供kap校對，編輯部無koh做文字編輯。
作者：Î, Gio̍k Ngô͘ （台羅會會員）
Tha̍k gián-kiù-só͘ hit-chūn, goán Tâi-bûn-só͘ ta̍k ha̍k-kî lóng-ū an-pâi chhân-iá tiau-cha. Chiūⁿ-soaⁿ lo̍h-hái sì-kè khì kiâⁿ-ta̍h. Chit-khoán chhut-gōa hêng-têng hō͘ lâng khí-mo͘ spring giang, chū-iû koh siau-iâu.
2011 nî chhiu-bóe, Lâu Chèng-goân kàu-siū chhōa goán khì Bō͘-lîm chìn-hêng bûn-hòa chham-hóng. Chá-khí-sî chìn-hêng Purple crow bóe-ia̍h-á (紫斑蝶) seng-thài tō-lám. E-po͘ ū Rukai la̍h-jîn bûn-hòa siāu-kài, cheng sió-bí thé-giām oa̍h-tāng. Hit-sî Rukai ê súi-ko͘-niû-á chhōa goán chhin-kīn bóe-ia̍h-á ê sè-kài.
Purple crow bóe-ia̍h-á bē tòng kôaⁿ, tī chhiu-bóe beh kôaⁿ--lâng ê sî-chūn lâi-kàu Bō͘-lîm hio͘h-tang. M̄-koh ū-tang-sî-á in-ūi khì-hāu ê koan-hē á-sī kî-tha in-sò͘ bô-tek-khak khòaⁿ-ē-tio̍h. In-ūi án-ne, “Nā-chún lín bô khòaⁿ-tio̍h bóe-ia̍h-á, tńg--khì m̄-thang kóng lâi Bō͘-lîm bô khòaⁿ-tio̍h o͘. In-ūi lín sī kap góa iok, m̄-sī kap in iok.” Tō-lám-oân án-ne tùi goán kóng sńg-chhiò. Khòaⁿ bóe-ia̍h-á siōng-hó ê sî-kan sī 11 tiám chìn-chêng, in ē chhut-lâi pha̍k-ji̍t. Hó-ka-chài, hit-kang ê thiⁿ-khì sio-lō, hō͘ goán ē-tit-thang kiàn-sek tio̍h in ê hong-chhái: ū kng-sòaⁿ ê sî-chūn, si̍t-á ê sek-chúi ē khí piàn-hòa, ná-chhiūⁿ nâ-pó-chio̍h. Chin-chiàⁿ kám-siā thiⁿ-kong-peh-á sù hō͘ lán-lâng ê un-tián.
Tō-lám-oân chhōa goán khì chúi-goân-tē, iā chiū-sī bóe-ia̍h-á ê chhe-sek-tē, koh iân-lō͘ siāu-kài. Tāi-seng kóng tio̍h soaⁿ-kok hêng-sêng ê 5 ê tiâu-kiāⁿ, kok-kháu ǹg tang á-sī tang-lâm, ta khe-kok, hái-poa̍t tī 500 bí í-hā, ū chheⁿ-chhùi ê chhiū-nâ, kap ūi-tì tī pak-hūi kui-sòaⁿ í-lâm. Iân-lō͘ mā ū khòaⁿ tio̍h bóe-ia̍h-á ê chia̍h-mi̍h, chhin-chhiūⁿ siap-á-chhiū (澀葉榕) kap iûⁿ-kak-lē (馬力筋). Purple crow bóe-ia̍h-á ê ka-cho̍k-á chú-iàu ū 4 khoán, it-poaⁿ ē-tit-thang jīn in si̍t-á téng-bīn ê pe̍h-tiám. Thé-hêng siōng-sè--ê, si̍t-á ha̍p-ha̍p ê sî, chêng-si̍t ê tiong-ng ū chi̍t liah pe̍h-tiám (小紫斑蝶). Thé-hêng siōng-tōa--ê, chêng-si̍t ê tiong-ng ū nn̄g ê pe̍h-tiám (圓翅紫斑蝶). Siōng-súi--ê, si̍t-á téng ê pe̍h-tiám khah chē (端紫斑蝶). Koh chi̍t khoán, chêng-si̍t ê tiong-ng ū saⁿ tiám. (斯氏紫斑蝶).
Chit-ê chúi-goân-tē chāi-tē-lâng kā hō-chò Tau-kian-a, í-keng kui-ōe chò seng-thài kong-hn̂g. Rukai cho̍k-kûn jīn-ûi chúi-goân-tē sī sèng-kiat ê só͘-chāi, chheng-khì ê khoân-kéng sī bóe-ia̍h-á soán-te̍k chhe-sek-tē ê tiōng-iàu tiâu-kiāⁿ. Purple crow bóe-ia̍h-á tī Tâi-oân kok-tē lóng khòaⁿ ē tio̍h. Kôaⁿ--lâng in chhian-sóa kàu lâm-pō͘ kòe-tang. Choân-sè-kài tōa kui-bô͘ ê kòe-tang soaⁿ-kok, Bō͘-lîm (紫蝶幽谷) sī kî-tiong chi̍t-ūi. Koh chi̍t-ūi sī Mexico ê Monarch butterfly (帝王斑蝶谷). Lán tio̍h-ài sè-jī pó-sioh khoân-kéng, hō͘ lán ê āu-chi̍t-tāi khòaⁿ-ē-tio̍h chiah-ni̍h tin-kùi ê Purple crow bóe-ia̍h-á.
Tî-liáu siúⁿ bóe-ia̍h-á, goán mā ū o̍h chāi-tē-lâng ê sio-chioh-mn̄g ōe-gí. Rukai cho̍k-kûn, bô-lūn sī Ko-hiông Bō͘-lîm, Pîn-tong Bū-tâi, Tâi-tang, kiōng-tông ê sio-chioh-mn̄g ōe-gí sī“Sabau”, ì-sù chiū-sī “Hello”. Lēng-gōa,“Margimusu” chit-ê sio-chioh-mn̄g sī Bō͘-lîm Rukai cho̍k-gí, mā sī “How are you?” ê ì-sù.“Margikɨkɨ” sī “Góa chiâⁿ hó.”ê ì-sù. Ta̍k-ê m̄-thang kā “Margimusu” kóng-chò Tiong-kok-ōe “Màlêngsû” , che-sī tō-lám-oân teng-lêng ê ōe o͘!
#台羅會交流道 專欄，本文使用白話字。
台灣羅馬字協會
戶名：財團法人李江却台語文教基金會
電匯：123-20-050514-2
華南銀行士林分行活儲
戶名：財團法人李江却台語文教基金會
