真正幌頭
本專欄「台羅會交流道」ê稿由台灣羅馬字協會提供kap校對，編輯部無koh做文字編輯。
Ta̍k-nî 9--goe̍h lóng ài hō͘ gín-á chau-that chi̍t-pái, thiaⁿ mô͘-îm thoân-náu, cháu-cheng koh hông khí ke-bú-phôe ê Tâi-gí, taⁿ bó-gí kàu-io̍k í-keng pān 20 tang à, chōng-hóng bô piàn-hó tian-tò bái, si̍t-chāi bû-nāi.
Í-chá ha̍k-seng gín-á lóng-ē liām: “it-nî ê khong-khong, jī-nî ê sun-gō͘-khong, saⁿ-nî ê thò͘-kiàm-kong, sì-nî ê ài phòng-hong, gō͘-nî ê siōng-tè-kong, la̍k-nî ê giâm-lô-ông”. Chit-má ê gín-á liân chū it-nî liām kàu la̍k-nî tō ū khùn-lân, piàn-chó it-nî, nn̄g-nî, saⁿ-nî, sì-nî, ō͘-nî, nā-nî, bêng-bêng kiò in ha̍k ha̍k-nî, nā-ē ū chia̍h--ê, ā-ū Ji̍t-gí. Koh nā kóng 3 ê im í-siōng ê jī in tō hăⁿ? hăⁿ? hăⁿ?....Bô kî-koài lah, che tō sī toaⁿ-gí sú-iōng hā tòng-gōng, gōng-chhùi ê chèng-thâu.
Âng-eⁿ-á leh tōa ē thó-chia̍h, bām bām bām ê siaⁿ-im, chhùi-khui a a a ê siaⁿ-im, suh gû-leng chhùi-á cho̍k-cho̍k-kiò ê siaⁿ, kàu phū-hong sńg chhùi-tun ê sî, tōa-lâng ē kā lán kóng che-sī “ lâm phū hong, lú phū hō͘ ”, koh khah tōa-hàn ê gín-á leh lim-tê, ē ná lim ná go̍k-chúi, gok gok gok gok ná sńg koh phùn kah kui-sin-khu, lán chiàu gín-á hoat-io̍k ê sūn-sū ū tûn-im, siaⁿ-bó, âu-im che kám m̄-sī siōng thian-jiân ê gí-giân hùn-liān khò? Khó-sioh, tōa-lâng khòaⁿ-tio̍h kan-nā ē hiâm thái-ko bô ōe-seng, soah m̄-chai che lóng-sī chó͘-gāi tó͘-sat gí-giân hoat-tián ê bû-ti chhiú-tōaⁿ.
Seng-oa̍h iōng-gí “lí bô-koai góa beh kā lí ngiau kha-té o͘h”, “ the̍h hóe-ngeh-á lâi gia̍p hóe-thòaⁿ”, “ thâng khiau--khì bē ngia̍uh--ah”, chi̍t-khoán seng-oa̍h tâi-gí tek-sek ê “ng, g” im lóng bô-khì--ah, chō-sêng chih-kin siuⁿ ân kóng-ōe kâm ló͘-nn̄g ê pi-chhám hiān-siōng. Tong-jiân gín-á seⁿ chió bô-phōaⁿ mā-sī lēng-gōa chi̍t-ê būn-tê.
Khòaⁿ gín-á seⁿ-chò chiòng-châi soah kóng-ōe chhàu-lin-tai, kám-kóng sī-tōa-lâng bē iàu-ì? Góa éng-oán ē kì leh goán A-chún-á 2, 3 hòe lio̍h-á khah ē kong-ōe ê sî, góa tiāⁿ-tiāⁿ thiaⁿ i lóng kiò “a-tong”, “to-to”, “tu-tu”, che sī siáⁿ-mih óaⁿ-ko? Hit-chūn góa á-bô gí-giân ì-sek, mā m̄-sī tha̍k iù-kàu ê, m̄-koh góa ko-tiong ê sî ū khòaⁿ goán a-ko͘ leh kà in chŏ͘-kiáⁿ ū bé chi̍t-pún “ Lêng-hòe kàu-io̍k ê pì-koat”, góa ka-tī mā bé chi̍t-pún bóng tha̍k, thâu chi̍t-pái chò lāu-bú ū hit-chióng “láu-tōa chiàu chheh chhī, láu-jī chiàu ti-chhī” khòaⁿ chheh ha̍k-sip gín-á sêng-tióng ê n̂g-kim kî kah chhiâⁿ-kiáⁿ ê ǹg-bāng.
Góa kā A-chún-á lia̍h-lâi chò si̍t-giām, khai-sí kà i sńg lim-tê go̍k-chhùi liān chih-kin, bú-á-kiáⁿ ná lim-tê ná sńg kńg chih-kin, ta̍k-pái lim-tê ka-tī chhōa-thâu seng chò chi̍t-pái kńg chih-kin hō͘ i tè, sńg kah saⁿ tâm-lih-lok, hoâiⁿ-ti̍t gín-á siōng-ài sńg, chhiú chia̍p chò bē tūn, chhùi chia̍p kóng ē sūn. Chha-put-to 3 lé-pài āu kî-chek hoat-seng, leh kah A-chún-á kóng-ōe tiong i kóng tio̍h “a-kong”, góa ê hīⁿ-á giàng khí-lâi, kā kóng lí koh kóng chi̍t-pái, i kóng “a-kong”, góa chài-saⁿ khak-jīn kiò i ti̍t-ti̍t kóng, jiân-āu góa mn̄g i “ lí kám chai-iáⁿ lí kóng siáⁿ ?” I kóng “a-kong”, tio̍h bô-chhò, tō sī “a-kong”, góa kiò i chhùi khui-khui the̍h tī khin-khin-á teh i-ê chih-kin hō͘ o̍k-o̍k-kiò beh-thò͘ beh-thò͘ ê siaⁿ, chú-iàu beh hō͘ A-chún-á chheng-chhó sī chih-kin chhut-la̍t khòng-chè chit-ê siaⁿ-im, chū án-ne kòe, kā chim-chiok chù-ì i kong-ōe ê siaⁿ tō m̄-bat ū chhàu-lin-tai ê chêng-hêng.
Sī-tōa-lâng ê nā tī gín-á ê sêng-tióng kòe-têng sîn-keng-sòaⁿ khah iù-lō͘ leh, iōng-sim koan-chhat gín-á ê seng-oa̍h piàn-hòa, pôe i tōa-hàn, che ē piàn-chó gín-á ha̍k-sip lō͘-siōng éng-oán ê kì-tî. Kā gín-á kà hō͘ hó, cheng-kong mā-sī lāu-bú ê êng-kng, kong-lô, kèng-ka sī chek-jīm.
Chhòng-sè-kì (11:6-9) " Lí khòaⁿ, chiah-ê jîn-bîn lóng ha̍p-it, giân-gí mā sio-siâng, hiān-kim í-keng khai-sí chò chit-ê tāi-chì, í-āu in só͘ beh chò ê, bô chi̍t hāng ē-tàng kìm-chí. Lâi! Lán lo̍h-lâi-.khì, tī hia phah-loān in ê kháu-im, hō͘ in tāi-ke ê giân-gí bē siong-thong." Chiū án-ne, Siōng-chú hō͘ in tùi hia sì-sòaⁿ tī choân tē; in chiū thêng kang, bô koh khí hit-ê siâⁿ. Só͘-í, hit-ê siâⁿ miâ kiò-chò Ba-bel.
Kin-kù Ethnologue ê thóng-kè sè-kài ê gí-giân ū 7,139 chióng, che sī Siōng-tè ê chok-ûi, sûi-lâng kóng ka-tī ê bó-gí, bó-gí sī kau-thong ê kang-kū, cho̍k-kûn ê jīn-tông, bûn-hòa ê liân-kiat, mā-sī khu-piat kah lâng bô-kâng siōng-kín ê ìn-kì.
Lán chhut-sì tī Tâi-oân, kóng Tâi-gí sī Siōng-tè hun-pia̍t tùi lán chò ê kì-hō kah hun-lūi, phian-phian lâng ê kiau-ngō͘ lóng ka-tī chò Sîn, ngē kah Siōng-tè hoán-khòng, thiaⁿ Sat-tàn ê bê-hek “kóng ta̍k-ê lóng thiaⁿ-ū ê”, chòe-āu Sîn ê hêng-hoat sī bia̍t-bông, to-kiàm ê kong-kek, che tāi-kè sī choân-bîn kiōng-tông sêng-siū--ê.
