Séng-li̍p Tâi-lâm Tē-it Tiong-ha̍k
作者:陳雷
(本文是漢羅合用kap全羅馬字一段一段對照)
台灣南部上出名ê中學就是台南一中,以前全名叫做省立台南第一中學校。日本時代叫做台南二中,是台灣囡仔讀ê中學。Chit-má ê 台南二中是hit時ê一中,hō͘日本人讀--ê.
Tâi-oân lâm-pō͘ siōng chhut-miâ ê tiong-ha̍k tō sī Tâi-lâm It-tiong, í-chêng choân-miâ kiò-chò Séng-li̍p Tâi-lâm Tē-it Tiong-ha̍k-hāu. Ji̍t-pún sî-tāi kiò-chò Tâi-lâm Jī-tiong, sī Tâi-oân gín-á tha̍k ê tiong-ha̍k. Chit-má ê Tâi-lâm Jī-tiong sī hit-sî ê It-tiong, hō͘ Ji̍t-pún-lâng tha̍k--ê.
校門小小--à,西洋式ê禮堂。校埕一欉大榕(chhêng),m̄知幾百年--ah,古早樹頂飼一對猴。台南一中出名考試,人講一中畢業,考大學穩tiâu。其實m̄-nā考試,一中ê校友tī台灣社會、政治、科學、教育、生理界成就真大。所以南部ê家長lóng ǹg望家己ê囝ē-tàng入去一中。
Hāu-mn̂g sió-sió--à, se-iûⁿ-sek ê lé-tn̂g. Hāu-tiâⁿ 1 châng tōa chhêng, m̄ chai kúi pah nî--ah, kó͘-chá chhiū-téng chhī 1 tùi kâu. Tâi-lâm It-tiong chhut-miâ khó-chhì, lâng kóng it-tiong pit-gia̍p, khó tāi-ha̍k ún tiâu. Kî-si̍t m̄-nā khó-chhì, It-tiong ê hāu-iú tī Tâi-oân siā-hōe, chèng-tī, kho-ha̍k, kàu-io̍k, seng-lí kài sêng-chiū chin tōa. Só͘-í lâm-pō͘ ê ka-tiúⁿ lóng ǹg-bāng ka-tī ê kiáⁿ ji̍p-khì It-tiong.
一中ê入學考試上競爭。一間小學一年若有兩、三个考tiâu一中,就是大代誌。南部庄跤若有一个囡仔考tiâu,規庄放炮仔,爸母辦桌請人客。我讀小學六年hit冬,導師姓詹,師大畢業無幾年,chiok認真。逐日放學了,叫十幾个學生去in兜補習,無收補習費,koh煮點心hō͘阮食。Hit年,阮hit班台南一中tiâu七个!全台南市hì-hè叫。隔tńg年,真濟家長徙住址來阮hit區,beh hō͘ in囡仔入伊ê班。
It-tiong ê ji̍p-ha̍k khó-chhì siōng kèng-cheng. 1 keng sió-ha̍k 1 nî nā ū 2, 3 ê khó-tiâu It-tiong, tō sī tōa tāi-chì. Lâm-pō͘ chng-kha nā ū 1 ê gín-á khó-tiâu, kui-chng pàng phàu-á, pē-bú pān-toh chhiáⁿ lâng-kheh. Góa tha̍k sió-ha̍k 6 nî hit tang, tō-su sèⁿ Chiam, Su-tāi pit-gia̍p bô kúi nî, chiok jīn-chin. Ta̍k-ji̍t pàng-o̍h liáu, kiò 10 kúi ê ha̍k-seng khì in tau pó͘-si̍p, bô siu pó͘-si̍p-hùi, koh chú tiám-sim hō͘ goán chia̍h. Hit nî, goán hit pan Tâi-lâm It-tiong tiâu 7 ê! Choân Tâi-lâm-chhī hì-hè-kiò. Keh-tńg-nî, chin chē ka-tiúⁿ sóa chū-chí lâi goán hit khu, beh hō͘ in gín-á ji̍p i ê pan.
我台南一中初一ê導師姓陳,伊是福建來--ê。第二年雄雄無來學校,聽講是匪諜,hō͘人掠--去。校長是外省人,二二八ê時台南一中ê學生自動組隊保護校長宿舍。以後換--來ê校長,m̄是靠人事關係,就是教三民主義ê政工,老師mā是仝款,教育ê品質愈來愈bái。Che一方面是中國人政治ê bái素質,一方面是外來政權刁故意ê設計。凡若台灣人優秀ê傳統lóng kā創無--去,換in中國ê mi̍h件。
Góa Tâi-lâm It-tiong chho͘-it ê tō-su sèⁿ Tân, i sī Hok-kiàn lâi--ê. Tē-jī nî hiông-hiông bô lâi ha̍k-hāu, thiaⁿ-kóng sī húi-tia̍p, hō͘ lâng lia̍h--khì. Hāu-tiúⁿ sī gōa-séng lâng, Jī-jī-pat ê sī Tâi-lâm It-tiong ê ha̍k-seng chū-tōng cho͘ tūi pó-hō͘ hāu-tiúⁿ sok-sià. Í-āu ōaⁿ--lâi ê hāu-tiúⁿ, m̄ sī khò jîn-sū koan-hē, tō sī kà Sam-bîn-chú-gī ê chèng-kang, lāu-su mā sī kāng-khoán, kàu-io̍k ê phín-chit jú lâi jú bái. Che 1 hong-bīn sī Tiong-kok-lâng chèng-tī ê bái sò͘-chit, 1 hong-bīn sī gōa-lâi chèng-koân tiau-kò͘-ì ê siat-kè. Hoān-nā Tâi-oân-lâng iu-siù ê thoân-thóng lóng kā chhòng bô--khì, ōaⁿ in Tiong-kok ê mi̍h-kiāⁿ.
總--是tī南部台灣人ê心中,台南一中原在是上kài優秀ê中學,學生上kài一流。蹛國外幾十冬 ê同鄉,若聽著「我mā是台南一中畢業--ê」,自然感覺親切光彩,台灣人ê驕傲。Che,就是台灣精神。
Chóng--sī tī lâm-pō͘ Tâi-oân-lâng ê sim-tiong, Tâi-lâm It-tiong goân-chāi sī siōng kài iu-siù ê tiong-ha̍k, ha̍k-seng siōng kài it-liû. Tòa kok-gōa kúi 10 tang ê tông-hiong, nā thiaⁿ-tio̍h ‘góa mā sī Tâi-lâm It-tiong pit-gia̍p--ê’, chū-jiân kám-kak chhin-chhiat kong-chhái, Tâi-oân-lâng ê kiau-ngō͘. Che, tō sī Tâi-oân cheng-sîn.
#寫hō͘學生朋友ê代誌 專欄,本文使用教育部推薦漢字kap傳統白話字。
台文通訊BONG報323期,2021年2月出刊。
歡迎捐款贊助 李江却台語文教基金會 (捐款thang抵稅,匯款了後請通知02-23112199)
線上捐款(定期定額) https://ppt.cc/fF5bhx
線上捐款(單筆) https://ppt.cc/fcycox
郵政劃撥:19021486
戶名:財團法人李江却台語文教基金會
電匯:123-20-050514-2
華南銀行士林分行活儲
戶名:財團法人李江却台語文教基金會
李江却台語文教基金會需要你ê定期捐款,逐個月捐助NT$200以上,lán做伙來推動復振台灣語文ê事工,歡迎利用劃撥、電匯、信用卡、郵局『存簿儲金自動轉帳』扣款iah是線頂捐款、現金贊助。
◎逐個月贊助本會(台文通訊BONG報發行單位)NT$200(iah是逐冬NT$2,400)以上,做伙支持基金會事工kap雜誌編印發行費用。歡迎利用郵局劃撥、信用卡(寫捐款單)、線頂捐款、現金贊助、銀行/ATM轉帳(轉帳了後請通知)、支票、郵局戶頭自動轉帳扣繳(寫授權書),捐款收據ē-tàng做『列舉扣除額』抵稅ê用途。