Ùi Hong-giân Kàu Bîn-cho̍k Bûn-ha̍k
作者：陳 雷
Lán台語前--ā有一个歹名，叫做「方言」。政府禁唱台語歌，學校講台語ài罰錢，hō͘老師公開侮辱。Chia-ê限制lóng總由在一个理由：因為台語是「方言」。為啥mi̍h ē án-ne？因為中國政權講lán tio̍h-ài講「國語」，a̍h台灣人無國家，所以tio̍h用in中國ê國語。
Lán Tâi-gú chêng--ā ū 1 ê pháiⁿ miâ, kiò-chò “hong-giân”. Chèng-hú kìm chhiò Tâi-gú koa, ha̍k-hāu kóng Tâi-gú ài hoa̍t-chîⁿ, hō͘ lāu-su kong-khai bú-jio̍k. Chia-ê hān-chè lóng-chóng iû-chāi 1 ê lí-iû: in-ūi Tâi-gú sī “hong-giân”. Ūi-siáⁿ-mi̍h ē án-ne? In-ūi Tiong-kok chèng-koân kóng lán tio̍h-ài kóng “kok-gú”, a̍h Tâi-oân-lâng bô kok-ka, só͘-í tio̍h iōng in Tiong-kok ê kok-gú.
其實tī國家ê權力侵害人民講話ê權利以前，大部份ê人lóng講方言，講in在地人ê口語。所以照講方言是上自然ê基本人權，m̄是啥mih可怕ê歹mi̍h--lah。
Kî-si̍t tī kok-ka ê koân-le̍k chhim-hāi jîn-bîn kóng-ōe ê koân-lī í-chêng, tāi-pō͘-hūn ê lâng lóng kóng hong-giân, kóng in chāi-tē-lâng ê kháu-gú. Só͘-í chiàu-kóng hong-giân sī siōng chū-jiân ê ki-pún jîn-koân, m̄ sī siáⁿ-mih khó-phàⁿ ê pháiⁿ mi̍h--lah.
現代人大大部份ê國語lóng是按方言演化過--來--ê。Ùi某一个地區ê地方話演變做國家ê共同語言。
Hiān-tāi-lâng tōa-tōa pō͘-hūn ê kok-gú lóng sī àn hong-giân ián-hòa kòe--lâi--ê. Ùi bó͘ 1 ê tē-khu ê tē-hng-ōe ián-piàn chò kok-ka ê kiōng-tông gú-giân.
Chaucer用14世紀London地區ê方言寫Cantebury Tales。16世紀Shakespeare用ùi London方言發展--出-來ê Middle English寫作。Che後--來漸漸演變做Modern English，產生英國人ê民族文學。Chaucer hō͘人稱呼做「英語ê第一个發見者」。
Chaucer iōng 14 sè-kí London tē-khu ê hong-giân siá Cantebury Tales. 16 sè-kí Shakespeare iōng ùi London hong-giân hoat-tián--chhut-lâi ê Middle English siá-chok. Che āu--lâi chiām-chiām ián-piàn chó Modern English, sán-seng Eng-kok-lâng ê bîn-cho̍k bûn-ha̍k. Chaucer hō͘ lâng chheng-ho͘ chò “Eng-gú ê tē-1 ê hoat-kiàn-chiá”.
仝款13、14世紀意大利人G. Boccacio、F. Petrarch用Florence ê Tuscan方言寫詩，Dante Alighieri寫出名ê Divine Comedy（《神曲》）。後--來漸漸演化，tī 1861年認定做意大利ê國家語文。
Kāng-khoán 13, 14 sè-kí Ì-tāi-lī-lâng G. Boccacio, F. Petrerch iōng Florence ê Tuscan hong-giân siá si, Dante Alighieri siá chhut-miâ ê Divine Comedy (《神曲》). Āu--lâi chiām-chiām ián-hòa, tī 1861 nî jīn-tēng chò Ì-tāi-lī ê kok-ka gú-bûn.
Martin Luther tī 15世紀kā聖經翻譯做koân地德語（High German）方言。後--來德國大文學家Goethe、Nitzeche、Schiller用ùi che發展--出-來ê德語寫作，演變做現代德國語文。
Martin Luther tī 15 sè-kí kā sèng-keng hoan-e̍k chò Koân-tē Tek-gú (High German) hong-giân. Āu--lâi Tek-kok tōa bûn-ha̍k-ka Goethe, Nitzeche, Schiller iōng ùi che hoat-tián--chhut-lâi ê Tek-gú siá-chok, ián-piàn chò hiān-tāi Tek-kok gú-bûn.
以上是ùi方言發展到民族文學ê三个例。當然其他仝款ê例iáu真濟。Lán近代用台語chit个方言寫ê文學已經釘根puh-íⁿ，ǹg望tī無偌久ê未來，chiâⁿ做lán台灣ê民族文學。
Í-siōng sī ùi hong-giân hoat-tián kàu bîn-cho̍k bûn-ha̍k ê 3 ê lē. Tong-jiân kî-tha kāng-khoán ê lē iáu chin chē. Lán kīn-tāi iōng Tâi-gú chit ê hong-giân siá ê bûn-ha̍k í-keng tèng-kin puh-íⁿ, ǹg-bāng tī bô gōa kú ê bī-lâi, chiâⁿ-chò lán Tâi-oân ê bîn-cho̍k bûn-ha̍k.
