Bí-lē Jamaica
作者:陳雷
好天ê日,Jamaica ê海幾若色真súi。倚岸khah淺有沙ê所在,ná綠寶石ê草綠色,koh出--去生海草ê所在,是藍寶石ê青藍色。Khah深、有珊瑚chiau ê海面,是深藍色。Jamaica海岸ê珊瑚chiau真大phiàn,世界出名。你若潛水落去看,海底ê世界是彩色--ê,珊瑚百百種,魚仔滿滿是。珊瑚chiau是魚仔生湠ê好所在。在地人真濟靠掠魚過日。
Hó-thiⁿ ê ji̍t, Jamaica ê hái kúi-lōa sek chin súi. Óa hōaⁿ khah chhián ū soa ê só͘-chāi, ná le̍k-pó-chio̍h ê chháu-le̍k-sek, koh chhut--khì seⁿ hái-chháu ê só͘-chāi sī nâ-pó-chio̍h ê chheⁿ-nâ-sek. Khah chhim, ū san-ô͘-chiau ê hái-bīn, sī chhim nâ-sek. Jamaica hái-hōaⁿ ê san-ô͘-chiau chin tōa phiàn, sè-kài chhut-miâ. Lí nā chiâm-chúi lo̍h-khì khòaⁿ, hái-té ê sè-kài sī chhái-sek--ê, san-ô͘ pah-pah chióng, hî-á móa-móa-sī. San-ô͘-chiau sī hî-á seⁿ-thòaⁿ ê hó só͘-chāi. Chāi-tē-lâng chin chē khò lia̍h-hî kòe-ji̍t.
1980年代以來,Jamaica ê珊瑚漸漸死--去,無人在意。主要是人工ê破壞kap倒pùn-sò ê汙染。Charlie chēng做囡仔tòe老爸討海掠魚,差不多20冬前漸漸掠無魚。後--來無法度,換頭路改chhōa觀光客潛水看珊瑚。M̄-kú hit時Jamaica ê海岸85 pha ê珊瑚已經死--ah,賰白蒼蒼ê硓𥑮石,珊瑚死了留--落-來ê骨頭,che叫做珊瑚漂白。所以也無啥觀光客來潛水,伊變做無頭路ê人。
1980 nî-tāi í-lâi, Jamaica ê san-ô͘ chiām-chiām sí--khì, bô lâng chāi-ì. Chú-iàu sī jîn-kang ê phò-hāi kap tò pùn-sò ê u-jiám. Charlie chēng chò-gín-á tòe lāu-pē thó-hái lia̍h-hî, chha-put-to 20 tang chêng chiām-chiām lia̍h bô hí. Āu--lâi bô-hoat-tō͘, ōaⁿ thâu-lō͘ kái chhōa koan-kong-kheh chiâm-chúi khòaⁿ san-ô͘. M̄-kú hit sî Jamaica ê hái-hōaⁿ 85 pha ê san-ô͘ í-keng sí--ah, chhun pe̍h-chhang-chhang ê ló͘-kó͘-chio̍h, san-ô͘ sí liáu lâu--lo̍h-lâi ê kut-thâu, che kiò-chò san-ô͘ phiò-pe̍h. Só͘-í iā bô siáⁿ koan-kong-kheh lâi chiâm-chúi, i piàn-chò bô thâu-lō͘ ê lâng.
Chit-má海岸ê汙染有khah好。伊逐日去白河漁業保護區潛水,顧海底人工飼ê珊瑚。等珊瑚飼khah大ê時,徙栽去死--去ê珊瑚chiau,一粒一粒固定蹛硓𥑮石頂面。珊瑚teh大真oh,你想一大phiàn死--去ê珊瑚chiau,ài徙栽偌濟、等偌久chiah ē回復?Chit-má世界海水溫度燒lō,真濟珊瑚chiau漂白死--去,到時徙栽mā無效。有一日Charlie ē koh變做無頭路ê人。
Chit-má hái-hōaⁿ ê u-jiám ū khah hó. I ta̍k-ji̍t khì Pe̍h-hô Hî-gia̍p Pó-hō͘-khu chiâm-chúi, kò͘ hái-té jîn-kang chhī ê san-ô͘. Tán san-ô͘ chhī khah tōa ê sî, sóa-chai khì sí--khì ê san-ô͘-chiau, chi̍t lia̍p chi̍t lia̍p kò͘-tēng tòa ló͘-kó͘-chio̍h téng-bīn. San-ô͘ teh tōa chin oh, lí siūⁿ chi̍t tōa phiàn sí--khì ê san-ô͘-chiau, ài sóa-chai gōa chē, tán gōa kú chiah ē hôe-ho̍k? Chit-má sè-kài hái-chúi un-tō͘ sio-lō, chin chē san-ô͘-chiau phiò-pe̍h sí--khì, kàu-sî sóa-chai mā bô-hāu. Ū chi̍t ji̍t Charlie ē koh piàn-chò bô thâu-lō͘ ê lâng.