Hông-hun ê Kò͘-hiong
(本文是漢羅合用kap全羅馬字一段一段對照)
作者:陳雷
最近聽著兩chat關於文夏ê新聞,一chat是伊92歲破病入院,一chat是tī台南beh起一間音樂館紀念--伊。Hō͘我想起18冬前,代表《台文通訊》tī台北訪問伊kap in某文香ê代誌(〈人生歌王〉,刊tī《台文通訊》86期,2001年4月份 )。Hit時我chiah知,伊原名叫做王瑞河,kap我仝故鄉麻豆人。伊講親身ê經驗,1960年代以後台語歌hō͘政府禁唱ê狀況。三台電視台一日限放送兩條,佗一條tio̍h-ài改佗一句chiah ē-sái唱,佗一條bē-sái唱,有時有講理由,有時無。〈媽媽請你愛保重〉bē-sái唱,因為ē「影響兵仔ê士氣」。Hit年伊已經70外--ah,m̄-kú伊kap文香看--起-來lóng bē輸40、50歲niā-niā。
Chòe-kīn thiaⁿ-tio̍h nn̄g chat koan-û Bûn-hē ê sin-bûn, 1 chat sī i 92 hòe phòa-pēⁿ ji̍p-īⁿ, 1 chat sī tī Tâi-lâm beh khí 1 keng im-ga̍k-koán kì-liām--i. Hō͘ góa siūⁿ-khí 18 tang chêng, tāi-piáu “Tâi-bûn Thong-sìn” tī Tâi-pak hóng-mn̄g i kap in bó͘ Bûn-hiong ê tāi-chì (“Jîn-seng Koa-ông” , khan tī “Tâi-bûn Thong-sìn” 86 kî, 2001 nî 4 goe̍h-hūn). Hit-sî góa chiah chai, i goân-miâ kiò-chò Ông Sūi-hô, kap góa kāng kò͘-hiong Môa-tāu-lâng. I kóng chhin-sin ê keng-giām, 1960 nî-tāi í-āu Tâi-gú-koa hō͘ chèng-hú kìm-chhiò ê chōng-hóng. 3 tâi tiān-sī-tâi 1 ji̍t hān hòng-sàng 2 tiâu, tó 1 tiâu tio̍h-ài kái tó 1 kù chiah ē-sái chhiò, tó 1 tiâu bē-sái chhiò, ū-sî ū kóng lí-iû, ū-sî bô. “Ma-ma Chhiáⁿ Lí Ài Pó-tiōng” bē-sái chhiò, in-ūi ē “éng-hióng peng-á ê sū-khì”. Hit nî i í-keng 70 gōa--ah, m̄-kú i kap Bûn-hiong khòaⁿ--khí-lâi lóng bē-su 40, 50 hòe niā-niā.
中國政權為啥mi̍h禁台語歌禁chiah嚴?消滅台灣意識kap認同,上好ê方法是消滅台灣話、台灣歌。前後禁唱ê台灣歌lóng總1,000條以上。文夏寫kap唱ê歌千外條內底,單單50條無禁。佳哉台灣歌真韌命,比台灣話khah韌。真濟人偷偷仔唱。經過戒嚴令禁kah beh死beh死,解嚴了後,上早koh有聲--ê就是lán ê台灣流行歌。Ē-sái講,流行歌替台灣話留一粒火子,等有sàng-so͘h ê空氣tńg--來ê時,hō͘火koh to̍h--起-來。
Tiong-kok chèng-koân ūi-siáⁿ-mi̍h kìm Tâi-gú-koa kìm chiah giâm? Siau-bia̍t Tâi-oân ì-sek kap jīn-tông, siōng hó ê hong-hoat sī siau-bia̍t Tâi-oân-ōe, Tâi-oân-koa. Chêng-āu kìm chhiò ê Tâi-oân-koa lóng-chóng 1,000 tiâu í-siōng. Bûn-hē siá kap chhiò ê koa chheng gōa tiâu lāi-té, tan-tan 50 tiâu bô kìm. Ka-chài Tâi-oân-koa chin jūn-miā, pí Tâi-oân-ōe khah jūn. Chin chē lâng thau-thau-á chhiò. Keng-kòe kài-giâm-lēng kìm kah beh-sí-beh-sí, kái-giâm liáu-āu, siōng chá koh ū siaⁿ--ê tō sī lán ê Tâi-oân liû-hêng-koa. Ē-sái kóng, liû-hêng-koa thè Tâi-oân-ōe lâu 1 lia̍p hóe-chí, tán ū sàng-so͘h ê khong-khì tńg--lâi ê sî, hō͘ hóe koh to̍h--khí-lâi.
Che就是文夏ê一生、伊ê事業代表ê意義。〈漂浪之女〉(文夏18歲時做ê第一條歌)、〈黃昏ê故鄉〉、〈媽媽請你愛保重〉……hō͘千千萬萬反抗禁聲(禁話、禁歌)ê台灣人拍開嚨喉,lán感謝--伊。祝福伊ê人生一个晚霞滿天五彩美麗ê黃昏。
Che tō sī Bûn-hē ê it-seng, i ê sū-gia̍p tāi-piáu ê ì-gī. “Phiau-lōng Chi Lú” (Bûn-hē 18 hòe sî chò ê tē-1 tiâu koa), “Hông-hun ê Kò͘-hiong”, “Ma-ma Chhiáⁿ Lí Ài Pó-tiōng”... hō͘ chhian-chhian-bān-bān hoán-khòng kìm siaⁿ (kìm ōe, kìm koa) ê Tâi-oân-lâng phah-khui nâ-âu, lán kám-siā--i. Chiok-hok i ê jîn-seng 1 ê boán-hâ boán-thiⁿ ngó͘-chhái bí-lē ê hông-hun.
#寫hō͘學生朋友ê代誌 專欄,本文使用教育部推薦漢字kap傳統白話字。
台文通訊BONG報332期,2021年11月出刊。
歡迎捐款贊助 #李江却台語文教基金會
(捐款可抵稅,匯款後請通知02-23112199)
郵政劃撥:19021486戶名:財團法人李江却台語文教基金會
電匯:123-20-050514-2華南銀行士林分行活儲戶名:財團法人李江却台語文教基金會
李江却台語文教基金會需要你ê定期捐款,逐個月捐助NT$200以上,lán做伙來推動復振台灣語文ê事工,歡迎利用劃撥、電匯、信用卡、郵局『存簿儲金自動轉帳』扣款iah是線頂捐款、現金贊助。
◎逐個月贊助本會(台文通訊BONG報發行單位)NT$200(iah是逐冬NT$2,400)以上,做伙支持基金會事工kap雜誌編印發行費用。歡迎利用郵局劃撥、信用卡(寫捐款單)、線頂捐款、現金贊助、銀行/ATM轉帳(轉帳了後請通知)、支票、郵局戶頭自動轉帳扣繳(寫授權書),捐款收據ē-tàng做『列舉扣除額』抵稅ê用途。